9/. Cha Phanxicô-Xaviê NGUYỄN VĂN TAM (1918-1975), cha sở Hạnh Thông Tây (1974-1975).

Cơn bệnh kinh niên tái phát, Cha Micae Học phải vào điều trị ở Clinique Saint Paul từ 26/6 đến 17/7/74. Sức khỏe kém và tuổi khá cao nên Cha Micae Học xin về hưu ngày 03/9/74 tại nhà hưu dưỡng các Cha già ở Chí Hòa.

Cha Phanxicô Xavie Nguyễn Văn Tam đương kim Cha Sở Chí Hòa được Đức Tổng Giám Mục gọi về làm Cha Sở họ Hạnh Thông Tây. Cha về nhận nhiệm sở mới ngày 24/10/74.

Cũng nên nói, trong thời gian Cha Micae Học điều trị ở bệnh viện và chưa có Cha Sở mới, Cha Hiếu, Cha Phạm Ngọc Giá là cha sở Bắc Tiến (nay gọi là Đức Tin) đã đến giúp họ Hạnh Thông Tây cách tận tình. Công ơn Ngài cũng lớn lao đối với họ đạo. (Họ Bắc Tiến trước là một trại sô binh, Cha già Hiếu đã săn sóc, ở trước mặt là lục quân công xưởng, sau giải phóng gọi là nhà máy Z751, ở gần chợ Hạnh Thông Tây. Cha già Hiếu mất, Cha Giá kế nghiệp.)

Nhận nhiệm sở mới được vài tháng, Cha lâm bệnh. Dầu vậy, Cha vẫn cố gắng chu toàn bổn phận chủ chăn. Cơn bệnh của Cha lúc đầu không đoán ra, về sau mới hay thì quá trầm trọng, lại nữa với thời cuộc đổi thay: giải phóng. Cha qua đời về bệnh ung thư cái khớp xương ngày thứ hai 24.11.75 tại nhà xứ Hạnh Thông Tây.

Tuy thời gian coi họ không được bao lâu, nhưng Cha đã tạo cho mọi người một hình ảnh sống động, đầy cảm mến của một chủ chăn hiền hòa, dịu dàng và hi sinh. Hình ảnh không bao giờ phai nơi tâm trí giáo dân: Cha đau đớn chống nạn làm lễ.

Một biến cố quan trọng xảy ra tại đây: Sài Gòn được giải phóng ngày 30/04/1975. Trong lúc giao thời này, mọi người còn hoang mang và mọi sự trong tình trạng tranh tối tranh sáng, Cha phải lèo lái họ đạo trong bối cảnh nầy thật hết sức khó khăn. Có lần, một truyền đơn được dán nơi cột đèn ở ngoài rẫy trong khuôn vườn của Cha, chỉ có vậy mà Cha cũng được mời vào trục ở sở Ap III (bây giờ là Trụ Sở Ban Chỉ Huy Quân Sự phường 11). Lúc ấy Cha đau và đứng khó khăn, Cha cũng phải chống nạn đi vào trụ sở.

Trong thời gian Cha nằm trên giường bịnh, Cha Sở Đức Tin Phạm Ngọc Giá, ở gần bên xứ Hạnh Thông Tây và từ tháng 9 có thêm Cha Phanxicô-Xaviê Nguyễn Ngọc Thu, nguyên phó xứ Sao Mai, Gò Vấp kiêm Giám Học Trường Tiểu Học Sao Mai Gò Vấp đến giúp đỡ Cha và họ đạo Hạnh Thông Tây. Khi Cha gần qua đời có các Đức Cha như Đức Cha Giuse Phạm Văn Thiên, Giám mục Phú Cường, Đức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình đến thăm viếng và ban phép lành đại xá, và lần thăm viếng cuối cùng của Đức Tổng Giám Mục vào chiều Chúa nhật  23/11/1975 và đến 4g00 sáng thứ hai 24/11/1975 Cha qua đời an bình trong Chúa. Chính Đức Tổng Giám Mục cử hành nghi thức tẩm liệm Cha cùng ngày. Nhân dịp này Đức Tổng ký giấy bổ nhiệm Cha Phanxicô Nguyễn Ngọc Thu quyền Cha Sở họ Hạnh Thông Tây để lo việc an táng Cha Phanxicô Tam và kế vị Ngài luôn.

Sau khi mặc đủ áo quan cho Cha, linh cửu Cha được đem vào nhà thờ để giáo dân kính viếng. Và ngày thứ năm 27/11/1975, thánh lễ đồng tế an táng cử hành trọng thể trong nhà thờ Hạnh Thông Tây với Đức Tổng Giám Mục chủ tế và một số quý Cha.

Và sau đó được đưa về đất thánh Chí Hòa để chôn cất.

Vì thời cuộc phức tạp và khó khăn, đám tang của Cha Phanxicô Tam không linh đình, nhưng cũng được đông đảo bà con tham dự cầu nguyện cho Cha với khoảng chục chiếc xích lô máy, vài chiếc xe lambio, và xe cá nhân rất nhiều.

Từ sau đám tang Cha Phanxicô Tam, Cha Phanxicô Thu chưa ở tại Hạnh Thông Tây. Bấy giờ ở đây có gia đình của Cha Tam gồm 2 nữ tu dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán, 1 người em trai, gia đình anh chị sáu và vài người cháu.

Trong thời gian bịnh, Cha Tam có nhờ các ông biện ra Tòa Giám Mục, gặp Cha Phanxicô Đặng, thư ký, ghi chép các lời di chúc của Cha. Các lời di chúc này được Cha Phanxicô Thu thực thi trọn vẹn, tuy dù con cháu của Cha Phanxicô Tam lem nhem.

Cha Phanxicô Nguyễn Văn Tam về họ đạo Hạnh Thông Tây được 1 năm và qua đời tại đây. Ngài được an táng tại đất thánh Chí Hoà.